GDO Nedir? GDO’lu Ürünler Nasıl Elde Edilir?

GDO Nedir, ne anlama gelir? soruları pek çok kişinin sağlıklı bir yaşam sürdürme amacı ile araştırdığı konular arasında yer alıyor. Sağlıkla doğrudan ilişkili bu kavram aslında birkaç sözcüğün birleştirilmesi sonucu oluşmuştur. GDO açılımı “Genetiği Değiştirilmiş Organizma” şeklinde tanımlanır. Özellikle doğaya dönüşün, organik ürünlere yönelişin günümüzde daha da anlam kazanmasıyla, çeşitli sağlık örgütleri ve bilinçli bireylerin de katkılarıyla GDO’yu piyasadan kaldırmaya yönelik çalışmalar sürdürülmekte.

Peki, GDO nedir kısaca? GDO; laboratuvar ortamlarında, insan faktörü ile üretilmiş ve doğada kendi başına gerçekleşmeyecek niteliklerin organizmalara yüklenmesine denir. İnsan eli ile gerçekleştirilen bu işlemler; doğada oluşması imkansız durumların, organizmalara aktarılması sonucu oluşur.

Herhangi bir ürünün DNA’sında yapılan değişiklikler sonucu, o ürünün artık kendine ait özellikleri değiştirilmiş olur. İşte o ürünlere GDO, yani “Genetiği Değiştirilmiş Organizma” denmektedir. Doğada yer alan neredeyse tüm canlıların (insan hariç) genetiğinde değiştirilmeler ve oynanmalar yapılmakta.

GDO Niçin Yapılır?

GDO nedir sorusundan sonra belki de en merak edilen konu da neden GDO yapılır, sorusu olmuştur. Dünyayı bir dönem her anlamda etkilemiş olan 2. Dünya Savaşı sonrası, ülkemiz için tarım ve çiftçilik önem kazanmıştır. Yapılan araştırmalara göre de Dünya nüfusunun 2025 yılını görmeden 8 milyarı aşacağı hesaplanmıştır. Bu durumda yeterli tarım alanı yokken ve tarım alanları için ihtiyaç duyulan su kaynakları azalmaya başlamışken, GDO kavramı öne çıkmıştır.

Tarımda ekilebilir alanların genişletilmesinden ziyade, birim alanda yetiştirilen ürünlerin kalitesinin ve miktarının arttırılması gerektiği düşünülmüştür. Bu durumda su kaynakları yeterli kullanılacak, yetişen ürünler tam verimli ve randımanlı olacaktı. Bu düşünceyi önce mısır ve buğday gibi hayati ürünlerde gerçekleştirmek gerekirdi. Ardından benzeri ve farklı pek çok üründe genetik çalışmaları yapıldı.

GDO’nun zararları azımsanmayacak ölçüde olsa da, doğru ve etkili kullanıldığında insan ırkı için gerekli olduğu öngörüldü. Klasik bitki ıslahlaştırma yöntemlerinin yerine modern ve teknolojik çözümler üretilmesi bu durumda kaçınılmaz hale geldi. Günümüzde ve ileride kullanılacak pek çok gen modifikasyonu ve DNA oynama işlemleri, insan ırkı için hem zarar hem de fayda sağlayacaktır.

GDO Nasıl Yapılır? GDO’lu Ürünler Nasıl Elde Edilir?

Sağlıklı yaşam ve organik besinler için araştırma yapan pek çok birey GDO nedir konusundan sonra nasıl yapıldığını da merak etmiştir. Doğada bulunan her canlının gen özellikleri DNA ve RNA zincirlerinde bulunur. Günümüzde, bu özelliklerin değiştirilmesi mümkün hale gelmiştir. Organizmaya yapılan bu değişiklikler sonucu da karşımıza GDO çıkar. İşlemler genellikle ticari, çevresel ya da tıbbi alanlar için, laboratuvar koşullarında yapılabilir.

Genellikle 2 farklı yoldan GDO’lu ürünler üretilebilir. Bu aşamaları bir örnekten açıklamak gerekirse;

• Genetiği değiştirilmek istenen ürün mısır olsun. Mısıra özelliğini aktaracağımız ürün de kabak olsun.
• Önce kabağın kaynak hücresinden alınacak özelliği aktaracak gen elde edilir. Bu genin kaynaktan alınabilmesi için “restriksiyon endonükleaz” denilen enzimler kullanılır.
• Alınan gen daha sonra mısırda çoğaltma işlemine tabi tutulur.
• Çoğaltmanın ardından aktarılacak gen, vektör ile mısırın hedef DNA zincirine eklenir. Bu eklenme işlemi sırasında “DNA Ligaz” enzimi kullanılır.
• Mısırda aktarılan yeni gen üretilmeye başlayınca, istenilen özellik için gerekli proteini sentezler hale gelir.

Sonuç olarak bu işlemden sonra mısır, GDO’lu ürünler arasında girmiş olur. Sadece yenilebilen meyve sebze türlerinde değil, pek çok bitki ve organizma arasında bu aktarımlar yapılabilir. Alınan gen ister değiştirilmeden ister değiştirilerek olsun diğer organizmaya nakledilebilir.

GDO Nedir: GDO Yararları ve Zararları Nelerdir?

Teknolojinin bu kadar geliştiği günümüzde, halen insanlar için GDO’nun yararları ve zararları ayırt edilememekte. Bu iki faktörün hala gözle görülür şekilde ayırt edilememesinin en önemli nedeni ise, insanlarda fayda ve yararına yönelik henüz bir etki görülememiş olmasıdır. Denek hayvanlarda yapılan pek çok uygulama olmasına rağmen, insanlarda aynı etkinin gösterilip gösterilemeyeceği kesin değildir. Yine de, GDO yararları kadar zararları da göz ardı edilmemelidir.

GDO’nun Faydaları

• Besinlere istenilen özellikler aktarılabilir.
• Besinler daha kaliteli ve cazip hale gelebilir.
• Ürünlerin verimi arttırılabilir.
• Açlık ve kıtlık sorunu azaltılabilir.
• Tarım alanında karşılaşılan zararlı unsurlar ortadan kaldırılabilir.
• Bazı ilaçlarda GDO sayesinde üretim artırılabilir.

GDO’lu Ürünlerin Zararları

• Genetik kirlilik oluştururlar.
• Alerjik hastalıklarda artış meydana gelebilir.
• Doğa ekosistemi uzun vadede zarar görür.
• İnsan ve hayvanlarda kanser görülme riskini artırır.

GDO Nedir: GDO’lu Ürünler Nedir?

GDO’lu ürünler ülkemizde sık üretilmese bile dışarıdan ithal olarak ülkemize giriş yapabilir. Bu ürünlerin denetimini yapacak akredite bir laboratuvar henüz elimizde bulunmadığı için, ürünler kontrol edilmeden ülkeye girebilmekte.

Bu durumda bilinçli tüketiciler ve sivil toplum kuruluşları, GDO’lu ürünleri pek çok yönden ayırt edebilir. Aslında paketlenmiş her gıda, GDO’lu bir hammadde içerebilir. Bu durumda alınan bir ürünün hammaddesinde aşağıdakilerden biri varsa, o ürün GDO’lu olabilir.

GDO’lu Ürünler Nasıl Anlaşılır? GDO’lu Ürünler Listesi

Aşağıdaki hammaddelerden biri veya birkaçı; şeker, bisküvi, kek, meyveli yoğurt, ketçap, mayonez vb. ürünlerde bulunuyorsa, GDO’lu bir ürün almış olabilirsiniz. Ekolojik beslenme kapsamında dikkatli bir tüketici iseniz bu listeye dikkatle inceleyebilirsiniz:

• Mısır şurubu
• Fruktozlu mısır şurubu
• Mısır nişastası
• Mısır yağı
• Bitkisel yağ
• Margarin
• Soya unu
• Soya proteini
• Soya lesitini
• Soya yağı
• Fruktoz
• Sitrik asit ve laktik asit
• Kanola ve pamuk yağı
• Pirinç

GDO nedir konusunu belki de en iyi yukarıdaki ham maddeleri araştırarak öğrenebilmek mümkündür. Yukarıdaki hammaddeler özellikle paketlenmiş ürünlerde varsa, GDO’lu bir ürün almış olabilirsiniz. Ayrıca pek çok şarküteri ürününde (sucuk, salam, sosis vb.) genetiği değiştirilmiş organizmalar görülebilir.